Merdiven Hesabı Nasıl Yapılır? Adım Adım Güvenli ve Konforlu Merdiven Tasarımı

Günlük yaşamımızın ayrılmaz bir parçası olan merdivenler, bizi bir kattan diğerine taşıyan önemli yapı elemanlarıdır. Ancak, bir merdivenin sadece görseli değil, kullanım konforu ve güvenliği de büyük önem taşır. Bu konfor ve güvenlik, doğru yapılan bir merdiven hesabı ile doğrudan ilişkilidir. Peki, ideal merdiveni tasarlamak için hangi formüllere ve ölçülere dikkat etmeliyiz? İşte size adım adım merdiven hesabı rehberi!

İçindekiler

Merdiven Hesabının Önemi: Neden Bu Kadar Titiz Olmalıyız?

Merdiven hesabı yapmaktaki temel amaç; merdiveni kullanacak herkesin en rahat ve güvenli şekilde iniş-çıkış yapabilmesini sağlamaktır. Bunu başarmak için tüm basamak yüksekliklerinin (rıht) eşit olması ve insan adım uzunluğuna uygun bir denge kurulması gerekir.

Bir yapının kat yüksekliği, merdiven hesabını doğrudan etkiler. Örneğin, 3 metrelik bir kat yüksekliği ile 4 metrelik bir kat yüksekliğine sahip binaların merdivenlerinin basamak sayısı ve rıht yüksekliği elbette farklı olacaktır. Bu nedenle, projeye başlamadan önce kat yüksekliğini net bir şekilde belirlemek ilk ve en önemli adımdır.

Merdiven Ölçüleri: Temel Bileşenler

Merdiven hesabına geçmeden önce, bilmemiz gereken temel merdiven ölçülerini hatırlayalım:

Rıht Yüksekliği (h): Merdivende bulunan iki basamak arasındaki dikey yüksekliktir. Yani merdiven çıkarken her adımda yukarı doğru kat ettiğimiz mesafedir. Görselde de gördüğünüz gibi “h” ile gösterilir.
- En ideal ve standart rıht yüksekliği 16 cm – 18 cm arasındadır. Daha yüksek rıhtlar yorucu olabilir.
Basamak Genişliği (b): Merdiven çıkarken ayağımızı bastığımız yerin yatay ölçüsüdür (derinliğidir).
- Standart basamak genişliği genellikle 30 cm civarında olmalıdır.

Merdiven Çeşitleri: Hangi Tip Sizin İçin Uygun?

Mimari projelerde en çok karşılaşılan ve kullanılan üç ana merdiven tipi şunlardır:

Tek Kollu Merdiven (Düz Merdiven): Tek bir doğrultuda ilerleyerek bir üst kata çıkan en basit merdiven türüdür.
İki Kollu Merdiven (U-Merdiven, L-Merdiven): Sahanlıklarla yön değiştiren merdivenlerdir. “U” veya “L” şeklini alabilirler.
Döner Merdiven: Dairesel bir formda yükselen, yerden tasarruf sağlayan estetik merdivenlerdir.

Seçilecek merdiven tipi, mevcut alana, kat yüksekliğine ve kullanım amacına göre belirlenir.

Merdiven Hesabı Formülü: Sihirli Denklem!

Merdiven hesabı yaparken kullanılacak temel ve en önemli formül, ( 2h + b = 62-64 cm ) denklemidir. Bu formül, insan fizyolojisine uygun, konforlu bir adım ritmi yakalamayı hedefler:

“h”: Rıht yüksekliği
“b”: Basamak genişliği
“62-64 cm”: Normal bir insanın yürüyüşü sırasında attığı adımlar arasındaki mesafeyi temsil eden ideal adım boyu. (Ortalama 63 cm kabul edilir.)

Ayrıca, basamak sayısını bulmak için de basit bir formülümüz var:

Basamak Sayısı = Çıkılacak Kat Yüksekliği / Rıht Yüksekliği

Örnek Merdiven Hesabı: Pratik Uygulama

Şimdi, 3 metrelik bir kat yüksekliği bulunan bir yapı için örnek bir merdiven hesabı yapalım:

Problem: 300 cm (3 metre) yüksekliği bulunan bir yapının merdiven hesabını yapınız.

Çözüm:

İdeal Rıht Yüksekliğini Belirleme: Yukarıda belirttiğimiz gibi, en uygun rıht yüksekliği 16 cm – 18 cm arasındadır. Biz hesaplamaya 16 cm ile başlayalım.
Basamak Sayısını Bulma: Basamak Sayısı = Kat Yüksekliği / Rıht Yüksekliği Basamak Sayısı = 300 cm / 16 cm = 18.75 adet basamak
- Önemli Not: Basamak sayısı küsuratlı çıktığında, her zaman bir alt veya bir üst tam sayıya yuvarlamanız gerekir. Burada 18 veya 19 basamak üzerinden hesaba devam edebiliriz.
- Pratikte, rıht yüksekliklerinin eşit olması gerektiği için genellikle bölme işleminin sonucu tam sayıya yuvarlanır ve ardından yeni rıht yüksekliği hesaplanır.
Yeni Rıht Yüksekliğini Hesaplama (Tam Sayılı Basamak Sayısına Göre): Eğer 18 basamak seçersek: Rıht Yüksekliği = Kat Yüksekliği / Basamak Sayısı Rıht Yüksekliği = 300 cm / 18 adet = 16.66 cm (Bu değer, 16-18 cm ideal aralığında ve oldukça uygundur.)

Eğer 19 basamak seçersek: Rıht Yüksekliği = 300 cm / 19 adet = 15.78 cm (Bu da yine uygun bir rıht yüksekliğidir.)

Genellikle daha az basamak, daha az yer kapladığı ve daha hızlı çıkışı sağladığı için 18 basamaklı senaryo tercih edilebilir. Ancak konfor öncelikliyse 19 basamaklı daha alçak rıht da tercih edilebilir.
Basamak Genişliğini (b) Bulma (2h + b = 62-64 cm Formülü ile): Yeni rıht yüksekliğimiz olan 16.66 cm’i (veya yaklaşık 17 cm’i) kullanarak basamak genişliğini bulalım. 2 * 16.66 cm + b = 63 cm (Ortalama adım boyunu 63 cm alalım) 33.32 cm + b = 63 cm b = 63 cm – 33.32 cm b = 29.68 cm

Bu değer, standart basamak genişliği olan 30 cm’e çok yakın ve idealdir!

Tek Kollu Merdiven Ölçüleri (Örnek Proje Üzerinden)

Tek kollu bir merdiven için örnek ölçüler şu şekilde olabilir:

Toplam Merdiven Uzunluk Ölçüsü (l): Yaklaşık 570 cm (Rıht yüksekliği ve basamak genişliğine göre değişir.)
Sahanlık Genişliği: Minimum 90 cm (Daha geniş olması durumunda 100-120 cm de yapılabilir, bu geçiş konforunu artırır.)
Basamak Sayısı: 18 adet (Kat yüksekliğine göre hesaplanır.)
Basamak Genişliği: 30 cm
Merdiven Kolu Genişliği: En az 120 cm (Bu, merdivenin genel genişliği olup iki kişinin yan yana geçişine olanak tanır. Konut içinde 90-100 cm de kullanılabilir.)

İki Kollu ve Diğer Merdivenler

İki kollu (U veya L şekilli) ve dönel merdivenlerin hesaplamaları, sahanlıklar ve dönme açıları nedeniyle biraz daha karmaşıktır. Ancak temel mantık, rıht ve basamak ilişkisini insan adımına ve güvenlik standartlarına uygun tutmak üzerine kuruludur. Bu tip merdivenlerde, dönüş kısımlarındaki basamakların (yamuk basamaklar) en dar noktasının minimum 10 cm olması gibi ek kurallara dikkat etmek gerekir.

Unutmayın: Merdiven hesabı yaparken en önemli şey; rıht yüksekliği ölçüsünün 16-18 cm’lik ideal aralığın dışına çıkmamaktır. Çünkü 19 cm’den oluşan basamakları çıkmak çok daha yorucu olacaktır!

Sonuç: Güvenli ve Konforlu Adımlar Sizin Elinizde!

Merdiven hesabı, bir mimari projenin temel taşlarından biridir. Doğru yapılan bir hesaplama ile sadece estetik bir görünüm elde etmekle kalmaz, aynı zamanda kullanıcıların güvenliğini ve konforunu da en üst düzeye çıkarırsınız. Her zaman, projenizin kat yüksekliğine uygun olarak rıht ve basamak boyutlarını ideal aralıkta tutmaya özen gösterin ve yerel yönetmeliklere (TS 825 gibi) uygun hareket edin. Böylece, hem fonksiyonel hem de güvenli bir merdivene sahip olabilirsiniz!