Merdiven Basamakları Kaç Cm Olmalı
Merdiven Basamakları İçin İdeal Ölçüler
Merdiven basamaklarının yüksekliği ve genişliği, güvenli ve konforlu bir kullanım için kritik öneme sahiptir. Türkiye’deki standartlar ve genel kabul görmüş ergonomik prensipler, basamak ölçüleri için belirli aralıklar önermektedir.
Merdiven Ölçüleri Nasıl Olmalıdır? Güvenli ve Konforlu Bir Tasarımın Sırları
Basamak Yüksekliği (Rıht):
- İdeal Aralık: 16 cm ile 18 cm arası.
- Maksimum: 18 cm’den fazla olmamalıdır. Daha yüksek basamaklar, özellikle yaşlılar ve çocuklar için yorucu ve tehlikeli olabilir.
- Minimum: 14 cm’den az olmamalıdır. Çok alçak basamaklar da ritmi bozarak düşme riskini artırabilir.
Basamak Genişliği (Basış Derinliği / Çıkış):
- İdeal Aralık: 28 cm ile 32 cm arası.
- Minimum: 28 cm’den az olmamalıdır. Ayak tabanının tamamının basamağa oturması güvenlik için önemlidir.
- Maksimum: 35 cm civarına kadar çıkabilir, ancak çok geniş basamaklar da adımlamayı zorlaştırabilir.
Neden Bu Ölçüler Önemli?
Bu ölçüler, merdiveni kullanan kişinin doğal adımına ve vücut ergonomisine uygun olacak şekilde belirlenmiştir. Doğru ölçülerle tasarlanmış bir merdiven:
- Güvenliği artırır: Düşme ve takılma riskini en aza indirir.
- Konfor sağlar: Merdiveni çıkıp inerken daha az efor sarf edilmesini sağlar.
- Erişilebilirliği artırır: Farklı yaş ve fiziksel kapasitedeki kişilerin merdiveni rahatça kullanmasına olanak tanır.
Unutulmaması Gerekenler
- Rıht + Çıkış Kuralı: Genellikle bir merdivenin rıht (yükseklik) ile çıkış (genişlik) toplamı 44-46 cm arasında olmalıdır. Örneğin, 17 cm rıht yüksekliği olan bir basamağın ideal çıkışı 28-29 cm civarında olmalıdır.
- Mekanın Fonksiyonu: Merdivenin kullanılacağı mekanın tipi (konut, iş yeri, kamusal alan) ve kullanıcı profili de ölçülerin belirlenmesinde etkili olabilir. Örneğin, kamusal alanlardaki merdivenler daha geniş ve basamakları biraz daha alçak olabilir.
- Bina Yönetmelikleri: Yerel bina ve imar yönetmelikleri, merdiven ölçüleri için kesin standartlar belirleyebilir. Tasarım yapmadan önce bu yönetmeliklere mutlaka bakılmalıdır.
Merdiven tasarımı yaparken bu genel bilgileri göz önünde bulundurarak, hem estetik hem de işlevsel açıdan doğru bir çözüm bulabilirsiniz.
Merdiven Basamak Genişliği En Az Kaç Cm Olmalı
Merdiven basamak genişliği, güvenli ve konforlu bir kullanım için oldukça önemlidir. Türkiye’deki genel kabul görmüş standartlara ve imar yönetmeliklerine göre:
Merdiven Basamak Genişliği Minimum Kaç Cm Olmalı?
- Genel Minimum: Merdiven basamak genişliği (basış derinliği) 27 cm’den az olmamalıdır. Bazı kaynaklar ve bina tiplerine göre bu değer 28 cm olarak da belirtilir. Ayak tabanının basamağa tam olarak oturması için bu genişlik kritik öneme sahiptir.
- İdeal Aralık: Rahat bir kullanım için 28 cm ile 32 cm arası ideal kabul edilir.
- Balansmanlı (Dengelenmiş) Merdivenlerde: Bu tip merdivenlerde, basamak genişliği en dar kenarda 10 cm’den, basamak ortasında ise 27 cm’den az olamaz.
Neden Bu Ölçüler Önemli?
- Güvenlik: Yeterli genişlik, merdiveni çıkarken veya inerken ayağın kaymasını veya takılmasını engeller, düşme riskini azaltır.
- Konfor: Doğru basamak genişliği, doğal adımlamaya izin vererek merdiven kullanımını daha az yorucu hale getirir.
- Yönetmeliklere Uygunluk: Yerel imar yönetmelikleri ve ilgili standartlar, bu minimum ölçüleri zorunlu kılar. Bu ölçülere uyulmaması, yapı ruhsatı veya iskan gibi yasal süreçlerde sorunlara yol açabilir.
Ek Bilgiler:
Merdiven tasarımı yaparken sadece basamak genişliği değil, basamak yüksekliği (rıht) da önemlidir. İdeal bir merdiven için genellikle rıht (yükseklik) + 2 x basamak genişliği formülüyle bir uygunluk denklemi kullanılır ve bu toplamın yaklaşık 62-64 cm arasında olması beklenir. Örneğin, 17 cm yüksekliğinde bir rıht için basamak genişliğinin yaklaşık 28-30 cm olması idealdir.
Her zaman projenin türüne (konut, iş yeri, kamusal alan vb.) ve yerel yönetmeliklere uygun en güncel bilgilere başvurmanız en doğrusudur.
Standart merdiven genişliği
“Standart merdiven genişliği” terimi, aslında iki farklı genişliği ifade edebilir:
- Basamak Genişliği (Basamak Derinliği): Ayağın basamağa temas ettiği yatay yüzeyin derinliği.
- Merdiven Kolu Genişliği (Net Geçiş Genişliği): Merdiven boşluğunun veya merdiven kolunun genel genişliği, yani insanların üzerinde yürüdüğü alanın enine genişliği.
Bu iki genişlik için de belirli standartlar ve yönetmelikler mevcuttur. Türkiye’de bu konuda TS 825 “Binalarda Merdivenler” standardı ve ilgili İmar Yönetmelikleri esas alınır.
İşte bu iki genişlik için genel standartlar:
1. Standart Basamak Genişliği (Basamak Derinliği)
Bu, ayağınızı bastığınız yüzeyin derinliğidir. Rahat ve güvenli bir adım için bu genişlik önemlidir.
- Genel Standart: Genellikle 25-28 cm arasında olması tavsiye edilir.
- İmar Yönetmeliği / TS 825’e Göre:
- İç Merdivenlerde: Basamak genişliği 0.27 m (27 cm)‘den az olamaz. Bazı kaynaklarda 0.29 m (29 cm) olarak da belirtilir.
- Dış Merdivenlerde: Basamak genişliği 0.32 m (32 cm)‘den az olamaz.
- Basamak Burunluğu: Basamağın ön kenarında genellikle 2-3 cm‘lik bir burunluk (çıkıntı) bulunmalıdır. Bu, ayağın daha iyi tutunmasını sağlar ve kaymayı önler.
Basamak genişliği, basamak yüksekliğiyle (rıht) birlikte “adım kuralı” (2h + g ≈ 63 cm) çerçevesinde değerlendirilir.
2. Standart Merdiven Kolu Genişliği (Net Geçiş Genişliği)
Bu, merdiven boşluğunun veya bir merdiven kolunun toplam enine genişliğidir. Bu genişlik, merdivenin kullanım amacına ve beklenen insan trafiğine göre değişir.
-
Konut Binalarında:
- Ortak Merdivenler ve Sahanlıklar: Genellikle 1.20 m (120 cm)‘den az olamaz. Bu, çatı katlarına ve bodrum katlara ulaşan ortak merdivenler için de geçerlidir.
- Tek Aileye Mahsus Evlerde veya Bağımsız Bölümlerde (Dubleks, Tripleks vb.): Bu ölçüler 0.90 m (90 cm)‘ye kadar indirilebilir.
- Servis Merdivenleri: 0.70 m (70 cm)‘ye kadar indirilebilir.
- Konut İçi Merdivenler (Tek bir ailenin yaşadığı): Bazı kaynaklarda 1.00 m (100 cm)‘den az olmaması gerektiği belirtilir.
-
Umumi Binalarda (Ofisler, Okullar, Hastaneler, Alışveriş Merkezleri vb.):
-
- Umumi binaların merdiven genişliği 1.60 m (160 cm)‘den az olamaz. Bu genişlik, yoğun insan trafiğini ve acil durumlarda tahliyeyi kolaylaştırmak için kritiktir.
- Kullanıcı sayısına göre bu genişlik artırılabilir. Genellikle her bir kişi için 50 cm eklenmesi önerilir (örneğin, 2 kişi için 120 cm, 3 kişi için 170 cm gibi).
-
Yangın Merdivenleri: Yangın merdivenleri için özel ve daha sıkı genişlik standartları bulunur, bunlar can güvenliği açısından çok önemlidir.
Önemli Notlar:
- TS 825 Standardı: Türkiye’de merdiven tasarımı ve inşası için en temel ve bağlayıcı standarttır. Tüm projelerde bu standarda uygunluk esastır.
- Yerel Yönetmelikler: İlgili belediyelerin imar yönetmelikleri de merdiven genişlikleri ve diğer ölçüler konusunda ek veya daha sıkı kurallar içerebilir. Bu nedenle, proje yapmadan önce ilgili yerel yönetmelikleri kontrol etmek büyük önem taşır.
- Kullanım Amacı: Merdivenin kullanım amacı (konut, ticari, kamusal, servis vb.) ve beklenen kullanıcı yoğunluğu, genişlik standartlarını doğrudan etkiler.
- Engelli Erişimi: Engelli erişimine uygun merdivenlerde, genişlik ve diğer özellikler için özel düzenlemeler (örneğin rampalar, hissedilebilir yüzeyler) bulunur.
Merdiven tasarımı, sadece yasalara uygunluk değil, aynı zamanda kullanıcı güvenliği ve konforu için de büyük titizlik gerektiren bir alandır. Her zaman bir mimar veya mühendislik uzmanından destek almanız önerilir.
